Sinh học và hóa học là môn học có liên quan mật thiết đến cuộc sống hàng ngày, bởi thế cần có sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa lý thuyết với thực hành. Áp dụng STEM trong giảng dạy sinh học chính là giải pháp tối ưu để trẻ tiếp xúc với môn học một cách tự nhiên nhất.
Đặc thù môn sinh học
Sinh học là môn học góp phần hình thành, phát triển ở trẻ các phẩm chất chủ yếu, năng lực chung cốt lõi và năng lực chuyên môn; phát triển năng lực nhận thức kiến thức sinh học, năng lực tìm tòi, khám phá thế giới sống và năng lực vận dụng kiến thức sinh học vào thực tiễn thông qua việc hệ thống hoá, củng cố kiến thức, phát triển kỹ năng.
Môn sinh học được giảng dạy chính thức ở cấp độ THCS và THPT. Môn học cho phép trẻ được quan sát, tìm tòi về bản thân và thế giới tự nhiên xung quanh từ đó rút được ra các kết luận. Bởi thế, quá trình giảng dạy sinh học cần tạo ra các tình huống ứng dụng để vừa học nội dung lý thuyết vừa giải quyết vấn đề ứng dụng thực tiễn lý thuyết đã học thông qua thực hành.
Tuy nhiên trong các bài giảng truyền thống, giáo viên luôn là trung tâm, học sinh sẽ thụ động tiếp nhận kiến thức. Để môn sinh học trở nên gần gũi và hiệu quả hơn với trẻ, cần có những phương pháp sinh động hơn để đưa học sinh trở thành trung tâm trong các tiết học. Lúc này giáo viên chỉ đóng vai trò định hướng chỉ đạo quá trình nhận thức của trẻ.
STEM áp dụng trong môn sinh như thế nào?
Xây dựng giáo án STEM cho môn sinh học
Stem là phương pháp giáo dục hiện đại và tân tiến. Theo đó, học sinh sẽ không học rời rạc từng môn mà tiếp cận liên ngành các môn thuộc những lĩnh vực là khoa học, công nghệ, toán học, kỹ thuật và cả nghệ thuật. Sự tiếp cận này sẽ giúp học sinh hiểu được rằng các sự vật, hiện tượng cũng như những lĩnh vực luôn có mối liên hệ, bổ trợ nhau chứ không tách rời. Vì thế, việc ứng dụng vào thực tiễn cũng cần có sự kết hợp nhuần nhuyễn các kiến thức đã học.
Ứng dụng stem trong sinh học với chủ đề: “Hoa với đời sống của con người “
Để áp dụng được STEM vào môn sinh học cần có sự nghiên cứu kỹ lưỡng từ các chuyên gia. Bên cạnh đó giáo viên cũng sẽ cần được tập huấn các kỹ năng cũng như dành rất nhiều thời gian để chuẩn bị giáo án với các bài tập kết hợp thực hành.
Stem áp dụng trong môn sinh học sẽ hướng nhiều đến các buổi thực hành, thí nghiệm, nghiên cứu, thảo luận, hoạt động ngoài trời… Từ đó, giúp các buổi học trở nên thú vị, các em sẽ linh hoạt và nhạy bén trước mọi vấn đề. Biết cách phân tích, quan sát, tìm hiểu để định hướng giải quyết vấn đề theo cách khoa học đúng đắn. Có thể nói stem sẽ giúp trẻ rèn luyện toàn diện các kỹ năng nhằm phục vụ cho học tập, công việc sau này.
Áp dụng STEM cho môn sinh học như thế nào cho hiệu quả
Ứng dụng stem trong sinh học ở mỗi trường, mỗi cấp sẽ khác nhau. Tuy nhiên, mục tiêu chính vẫn là để học sinh nghiên cứu, thực hành và tìm ra bản chất của vấn đề.
Một số ứng dụng stem trong sinh học ở một số trường theo những chủ đề nhất định có thể kể đến như:
Trường THCS Thạnh Mỹ Lợi, TPHCM đã ứng dụng stem vào bộ môn sinh với chủ đề: Trồng cây trong dung dịch (không dùng đất), hay còn được gọi là phương pháp trồng cây thủy canh.
Ứng dụng stem với chủ đề: Trồng cây trong dung dịch
Qua hoạt động này, học sinh đã có thêm trải nghiệm về phương pháp trồng cây cũng như giúp vườn trường thêm phong phú hơn. Đồng thời, giúp các em biết hiểu được tầm quan trọng của việc cung cấp các nguyên tố khoáng cần thiết đúng và đủ nhằm thúc đẩy sự phát triển khỏe mạnh của cây trồng theo ý muốn.
Trường THCS Anh Dũng, quận Kinh Dương, Hải Phòng đã triển khai ứng dụng stem trong sinh học với chủ đề “Hoa với đời sống của con người “. Theo đó, cô giáo chia học sinh thành nhiều nhóm nhỏ, mỗi nhóm với những nhiệm vụ khác nhau như tách các bộ phận của hoa, làm hoa tái chế, cắm hoa nghệ thuật, chế biến các món ăn từ hoa…
Qua hoạt động này, học sinh đã biết vận dụng kiến thức vào thực tiễn. Đồng thời, phát huy tính sáng tạo, tư duy, làm việc nhóm, khả năng phân tích, phản biện…
Áp dụng STEM trong sinh học tại STEAMe GARTEN
Tại STEAMe GARTEN, trẻ cũng được được tiếp xúc với môn sinh học từ sớm thông qua các bài học STEM gần gũi, dễ hiểu và vô cùng sinh động. Giáo án STEM được thiết kế kết hợp giữa cả lý thuyết và thực hành, tuy nhiên thực hành sẽ chiếm phần nhiều hơn để tạo được cảm giác hứng thú cho trẻ.
Trong các tiết học, giáo viên có thể cho học sinh ra vườn quan sát, tập nhận biết màu sắc, tên gọi của các loại hoa, hóa. Trẻ sẽ được tìm hiểu và ghi nhớ các phần của cây như rễ, hoa, lá,… bằng các quan sát trực tiếp. Trước đó, giáo viên đã cung cấp cho trẻ một số kiến thức như lá có vân để làm gì? Tại sao rễ cây lại cần chui xuống đất? Tại sao khi tưới nước lại ngấm vào đất, thế nào là ngấm nước, úng nước… Trong quá trình thực hành và quan sát thực tế, các em sẽ được gợi lại các kiến thức đã học để để ghi nhớ kiến thức tốt hơn.
Áp dụng STEM vào môn sinh học là một phương pháp giảng dạy hiệu quả và thực tiễn giúp trẻ hứng thú với một học và ghi nhớ tốt hơn. Bên cạnh đó, mỗi tiết học trẻ không chỉ được tiếp thi các kiến thức về môn sinh mà còn được tích hợp kiến thức hóa học, toán học hay kỹ thuật trồng cây, kỹ thuật làm vườn… cùng nhau và học thông qua trải nghiệm thực tế.
